ANAYASA MAHKEMESİNİN HAGB KURUMUNA İLİŞKİN İPTAL KARARININ DENETİM SÜRESİ DEVAM EDEN DOSYALARA ETKİSİ
Anayasa Mahkemesinin, 01.08.2023 tarihli Resmî Gazete’de yayımlanan 5271 sayılı CMK’nın 231. maddesinin hükmün açıklanmasının geri bırakılması kurumunu düzenleyen fıkralarının iptaline ilişkin kararı ile birlikte ilgili kararın beş yıllık HAGB denetim süresinin devam ettiği dava dosyalarını ne şekilde etkileyeceği hususu tartışılmaktadır.
Bilindiği üzere Anayasa Mahkemesi’nin, 01.08.2023 tarihli Resmî Gazete’de yayımlanan kararı ile 5271 sayılı CMK’nın 231. maddesinin hükmün açıklanmasının geri bırakılması kurumunu düzenleyen fıkralarının iptaline karar verilmiş ve iptal kararının Resmî Gazete’de yayımlanmasından başlayarak bir yıl sonra yürürlüğe girmesine karar verilmiştir.
Yargıtay ilgili Ceza Dairelerince, Anayasa Mahkemesinin 19.08.2020 tarihli 31218 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan, 25.06.2020 tarihli ve 2020/16 Esas, 2020/33 Karar sayılı basit yargılama usûlüne ilişkin “kovuşturma aşamasına geçilmiş” ibaresine ilişkin iptal kararı ile sonrasında verilen kararlarda, Anayasa Mahkemesi kararlarının geriye yürümesi mümkün olmadığı, ancak Ceza Muhakemesi Kanununda yapılan değişikliklerin ise derhal uygulanması gerektiği ifade edilmekle birlikte iptal kararının iptal tarihi itibariyle nihai hükmün kesinleşmediği dava dosyaları açısından tatbikinin mümkün olduğu ifade edilmiştir.
Bilindiği üzere hükmün açıklanmasının geri bırakılması kararları, davayı sona erdiren nihai hüküm niteliği taşımamaktadır. 5271 sayılı CMK’nın hükmün açıklanması ve hükmün açıklanmasının geri bırakılmasını düzenleyen 231. maddesinin 5. fıkrasının son cümlesinde “Hükmün açıklanmasının geri bırakılması, kurulan hükmün sanık hakkında bir hukukî sonuç doğurmamasını ifade eder.” denilmektedir. Kanun’un amir hükmü ve Yargıtay Dairelerinin istikrar kazanmış içtihatları uyarınca, hükmün açıklanmasının geri bırakılması kararları, nihai bir hüküm değil, asıl hükmü askıda bırakan itiraza tabi bir mahkeme kararıdır. Denetim süresinde kasıtlı bir suç işlenmediği (ya da denetim süresinde varsa öngörülen tedbirlere uyulduğu) takdirde, askıda olan mahkûmiyet hükmü hukuk aleminde neşv-u nema bulmadan düşme kararı verilmesi gerekecektir. (Yargıtay 6. Ceza Dairesi, 07.04.2022 tarihli ve 2022/1102 E., 2022/5317 K. sayılı kararı bu doğrultudadır.)
Anayasa Mahkemesi’nin, 01.08.2023 tarihli Resmî Gazete’de yayımlanan 5271 sayılı CMK’nın 231. maddesinin hükmün açıklanmasının geri bırakılması kurumunu düzenleyen fıkralarının iptaline ilişkin kararının yürürlüğe gireceği 01.08.2024 tarihi itibariyle hakkında ceza yargılaması neticesinde hükmün açıklanmasının geri bırakılması kararı verilen, denetim süresi neticelenerek düşme kararı verilmeyen ve hakkında verilen düşme kararı kesinleşmeyen kişiler, haklarında verilmiş olan hükmün açıklanmasının geri bırakılması kararının adil yargılanma haklarını ihlâl ettiği ve esasında beraat etmeleri gerektiği inancında iseler 5237 sayılı Kanun’un 7. maddesi uyarınca hüküm Mahkemesinden uyarlama yargılaması yapılmasını talep edebilirler. Uyarlama yargılamasının talep edilmesiyle hüküm Mahkemesince duruşma açılmak suretiyle yargılama yapılmalıdır. Hüküm Mahkemesince sanık hakkında verilecek yeni hüküm olağan kanun yollarına tabi olacaktır.
Hüküm Mahkemesince, önceki tarihli olarak verilmiş olan hükmün açıklanmasının geri bırakılmasına ilişkin kararın nihai ve kesinleşmiş bir hüküm olmadığından uyarlama yargılamasına konu olamayacağından bahisle uyarlama yargılamasına ilişkin talebin reddedilmesi hâlinde, işbu karar ve verilmiş olan hükmün açıklanmasının geri bırakılmasına ilişkin kararın Anayasa Mahkemesinin iptal kararı ile hukuka aykırı hâle geldiği ifade edilerek karara karşı Adalet Bakanlığından CMK md. 309/1 uyarınca kanun yararına bozma yoluna tevessül edilmesi talep edilebilir.
Av. Bedirhan ŞİMŞEK